Gdzie występują złoża ropy naftowej w Polsce?

Polska nie należy obecnie do krajów przodujących w wydobyciu ropy naftowej, takich jak Arabia Saudyjska, Katar czy Wenezuela. Jednak mało osób wie, że do połowy lat 20-tych XX wieku nasz kraj był potentatem w produkcji tego surowca. Dzięki włączeniu w obręb granic państwa polskiego terenów Galicji, w dwudziestoleciu międzywojennym 30% europejskiego wydobycia ropy naftowej pochodziło właśnie z Polski. Aktualnie uważa się, że dobrem narodowym są bogate pokłady węgla kamiennego. Jednak, czy nasz kraj dysponuje innymi surowcami? Czy aktualnie na terenie Polski występują złoża ropy naftowej? Aby odpowiedzieć na to pytanie konieczne jest poszukiwanie złóż geologiczne badania złożowe i dokumentacja złóż.

Ropa naftowa – charakterystyka surowca

Gdzie występują złoża ropy naftowej w Polsce?Ropa naftowa jest zaliczana do kopalin ciekłych. Składa się z mieszaniny węglowodorów w postaci gazowej, stałej i ciekłej oraz dodatków związków azotu, tlenu i siarki, a także zanieczyszczeń pochodzenia nieorganicznego. Ropa naftowa powstaje na skutek oddziaływania różnych czynników atmosferycznych (temperatura, ciśnienie), pierwiastków promieniotwórczych, bakterii oraz innych elementów środowiskowych na organiczne szczątki (roślinne i zwierzęce) nagromadzone w morskich osadach. Surowiec występuje głównie w skałach łupkowych z dużą zawartością substancji bitumicznych. Ropa jest cieczą o brunatnym zabarwieniu i charakterystycznym intensywnym zapachu. Należy do substancji palnych, nierozpuszczalnych w wodzie. Posiada ogromne znaczenie jako półprodukt do przetwórstwa w przemyśle chemicznym, ale przede wszystkim jako surowiec energetyczno-przemysłowy.

Zarys historii wydobycia ropy naftowej na terytoriach polskich

Historia badań złożowych ropy naftowej sięga kilku wieków wstecz. Polska może się pochwalić najstarszym szybem naftowym pod Gorlicami, który został założony w 1852 roku. Już dwa lata później, z inicjatywy Ignacego Łukasiewicza, niedaleko Krosna powstała pierwsza polska kopalnia ropy naftowej. Najstarsza na ziemiach polskich destylarnia ropy naftowej została otwarta pod Jasłem w 1856 roku, a rafinerię koło Gorlic uruchomiono w 1884 roku. Pomimo, że teren Podkarpacia zapisał się w historii jako miejsce ważne z punktu widzenia geologii kopalin, a szczególnie jako najstarszy ośrodek wydobycia i przetwórstwa ropy naftowej, to po odzyskaniu niepodległości najważniejszą rolę odgrywało Borysławsko-Drohobyckie Zagłębie Naftowe. Położone w województwie lwowskim, obejmowało trzy miasta – Truskawiec, Drohobycz i Borysław. W latach 20-tych i 30-tych XX wieku w okolicach Drohobycza pozyskiwano ponad dwie trzecie krajowego wydobycia ropy naftowej. Działało tu tysiące niewielkich szybów wiertniczych i rafinerie. W II RP poszukiwaniem złóż surowców mineralnych i wydobyciem ropy naftowej zajmowała się spółka Standard-Nobel w Polsce S.A., należąca do koncernu Standard-Oil. W 1927 roku powołana została Państwowa Fabryka Olejów Mineralnych Polmin, która zajmowała się wydobyciem gazu ziemnego i ropy naftowej. Spółka prowadziła także sieć stacji benzynowych na terenie całego kraju. Krajowe roczne wydobycie ropy w międzywojniu wynosiło ponad 500 mln metrów sześciennych, co dawało Polsce czołowe miejsce w Europie. Rozpoznawanie złóż i ich eksploatacja została przerwana przez wybuch wojny, kiedy to większość szybów została zbombardowana.

Złoża ropy naftowej w Polsce

Jak zmienił się przemysł wydobywczy ropy naftowej w Polsce na przestrzeni kilkudziesięciu lat obrazują liczby. W ostatnich latach krajowe roczne wydobycie surowca nie przekracza 1 mln metrów sześciennych i – według szacunków Państwowego Instytutu Geologicznego – pokrywa to zaledwie 4% zapotrzebowania. Czy Polska posiada aktualne rozpoznanie złóż ropy naftowej? Czy istnieją krajowe firmy z branży geologii złożowej, których domeną jest poszukiwanie i rozpoznanie złoża, klasyfikacja i dokumentacja. Odpowiedź jest twierdząca. Ropa naftowa to bogactwo naturalne, do którego posiadania dąży każdy kraj na świecie. Na terenie Polski udokumentowanych jest 89 złóż ropy naftowej. Najwięcej znajduje się na terenie Niżu Polskiego, w obrębie miejscowości Barnówko, Mostno i Buszów, niedaleko Gorzowa Wielkopolskiego. Funkcjonuje tam także największa kopalnia ropy naftowej w Polsce – Kopalnia Lubiatów, należąca do spółki PGNiG. Jej roczna produkcja stanowi 75% krajowego wydobycia ropy na lądzie. Około trzydziestu złóż funkcjonuje nadal w rejonie Podkarpacia tj. w okolicach Gorlic, Jasła i Krosna. Ten ważny z historycznego punktu widzenia obszar powoli traci na znaczeniu, ponieważ złoża są na wyczerpaniu. Polska posiada także złoża na Morzu Bałtyckim, które znajdują się w Polskiej Wyłącznej Strefie Ekonomicznej. Ropa naftowa jest tam wydobywana w pobliżu Kamienia Pomorskiego, Wolina i na szelfie z platformy wiertniczej położonej około 70 km na północ od przylądka Rozewie (tzw. złoże B3). W roku 2015 rozpoczęto eksploatację złoża B8, położonego na wysokości Helu. Jak widać, wydobycie ropy naftowej ze złóż krajowych w niewielkim stopniu zaspokaja potrzeby przemysłu. Z pewnością wielki potencjał mają badania złóż, firmy zajmujące się ich poszukiwaniem i rozpoznaniem. Według szacunków jednego z naukowców, Polska może posiadać złoża ropy naftowej bogatsze niż Arabia Saudyjska. Aby zweryfikować tę tezę niezbędne są zaawansowane badania złożowe.